นอกจากทีมงานท่องเที่ยวดอทคอม (www.Thongteaw.com)  ของเราจะชอบพาทุกท่านไปเที่ยวยังสถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติทั้งทะเลและภูเขาแล้ว การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ตามโบราณสถานต่าง ๆ ก็เป็นอีกแห่งหนึ่งที่มักจะพบเห็นในเว็บไซต์ของเราอยู่เนือง ๆ เช่นอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร เป็นต้น ดังนั้นเมื่อมาถึงจังหวัดเพชรบูรณ์ที่มีสถานที่ท่องเที่ยวแบบนี้ทีมงานของเราจึงไม่พลาดที่จะพาทุกท่านไปเยี่ยมชมประวัติศาสตร์อีกแห่งหนึ่งในประเทศไทย “อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ” ที่อ.ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์
      “อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ” มีที่มาเริ่มต้นเมื่อชื่อเมืองศรีเทพได้ปรากฏอยู่ในทำเนียบรายชื่อหัวเมือง สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพครั้งเสด็จออกตรวจราชการที่จังหวัดเพชรบูรณ์ จึงได้ออกค้นหาจนพบโบราณสถานขนาดใหญ่ที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “เมืองอภัยสาลี” จากหลักฐานที่พบทั้งโบราณสถานและโบราณวัตถุที่พบสันนิษฐานได้ว่าเป็นสถาปัตยกรรมผสมผสานกันทั้งศิลปะแบบขอมและทวารวดี มีอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 11-18 มีโบราณสถานและสิ่งที่น่าสนใจต่าง ๆ มากมายให้ศึกษา ดังนั้นทางทีมงานของเราจึงเริ่มต้นกันที่ศูนย์บริการข้อมูลนักท่องเที่ยวก่อน แต่ที่ศูนย์บริการข้อมูลนักท่องเที่ยวแห่งนี้ ไม่ใช่แค่ศูนย์ธรรมดาแต่เป็นพิพิธภัณฑ์ย่อย ๆ ที่แบ่งส่วนจัดแสดงเป็นห้องต่าง ๆ น่าสนใจ เช่น ห้องประวัติการค้นพบ ,ห้องยุคก่อนประวัติศาสตร์ ,ห้องศิลาจารึก ,ห้องพระสุริยเทพ ,ห้องศิวลึงค์ ,ห้องเมืองศรีเทพในปัจุบัน เพื่อเป็นการสรุปเบื้องต้นให้เรากลุ่มนักท่องเที่ยวทราบเบื้องต้นจะได้มีพื้นความรู้คร่าว ๆ ก่อนที่จะได้ไปชมสถานที่จริงอย่างเข้าใจมากขึ้น เส้นทางชมนิทรรศการเป็น one-way ดังนั้นเข้าทางไหน ท่านต้องออกอีกทางหนึ่ง แต่จะมาชนกันที่เคาน์เตอร์ประชาสัมพันธ์อยู่ดีบริเวณนี้มีการจำหน่ายของที่ระลึกเช่น ของจำลองโบราณวัตถุ ที่ติดตู้เย็น ฯลฯ

หลุมขุดค้นทางโบราณคดีที่ยังเห็นเค้าโครงได้อย่างชัดเจน หลุมที่ 1 คน (ภาพที่ 1 และ 3)) หลุมที่ 2 ช้าง (ภาพที่ 2)

นิทรรศการจัดแสดงภายในห้องต่าง ๆ ของศูนย์บริการข้อมูลนักท่องเที่ยวของ อุทยานฯ ศรีเทพ

     จากจุดศูนย์บริการนักท่องเที่ยวนี้ท่านจะต้องตัดสินใจว่าท่านจะเดินทางไปกับเราด้วยการเดิน หรือจะไปกับเขาด้วยการนั่งรถนำเที่ยวก็สามารถทำได้ (รถนำเที่ยวมีค่าบริการเล็กน้อย ถ้าจำไม่ผิดประมาณ 10-40บาทต่อคน ไม่เกินนี้) แต่ด้วยนิสัยของทีมงานเราแล้วไม่ชอบสุงสิงกับผู้อื่น (ไม่ใช่!!! แค่ไม่อยากทำให้นักท่องเที่ยวท่านอื่นเสียเวลาจากการหมกหมุ่นถ่ายรูปของตากล้องประจำทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมของเรานั่นเอง เลยต้องไปกันเอง) งั้นตามพวกเราไปชมสิ่งที่น่าสนใจภายในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพกันเลย เริ่มต้นกันที่เราต้องขับรถไปยังจุดจอดรถที่อยู่ใกล้กับโบราณสถานมากที่สุดก่อนจะได้ไม่ต้องเดินไกล และจะเริ่มการเดินทางกันที่
     โบราณสถานเขาคลังใน เป็นศาสนสถานประเภทวัดในพุทธศาสนา มีกำแพงศิลาแลงล้อมรอบ ชื่อโบราณสถานมีที่มาจากความเชื่อของคนในท้องถิ่นที่เชื่อว่าเป็นคลังที่เก็บสิ่งของมีค่า หรือคลังอาวุธในสมัยโบราณจึงเรียกกันว่า ”เขาคลัง” ลักษณะโบราณสถานเป็นอาคารในศิลปะแบบทวารวดี เช่นเดียวกันกับโบราณสถานที่วัดโขลง เมืองคูบัว จังหวัดราชบุรี แผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ส่วนที่เหลืออยู่ทั้งหมด คือส่วนฐานก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูน ภายในก่อทึบตัน ที่ส่วนล่างของฐานยังเหลือภาพปูนปั้นประดับเป็นลายก้านขด รูปสัตว์ และคนแคระแบก กำหนดอายุได้ในราวพุทธศตวรรษที่ 14 ด้านหน้ามีบันไดทางขึ้นสู่ชั้นบนซึ่งยังเหลือปูนฉาบเนลานกว้าง มีร่องรอยว่าเดิมอาจมีสถูปหรือเจดีย์ประดิษฐานอยู่ทางทิศตะวันตก โดยมีวิหารขนาดเล็กอยู่ด้านหน้า แต่ปัจจุบันพังทลายไปเกือบจะไม่เหลือร่องรอย ภายในบริเวณวัดยังมีเจดีย์ราย วิหาร และอาคารขนาดเล็กหลายแห่ง

     ปรางค์ศรีเทพ เป็นศาสนสถานที่ปรางค์ประธานเป็นศิลปะเขมร ส่วนบนก่อด้วยอิฐ ฐานเป็นศิลาแลงแบบบัวลูกฟัก เป็นฐานสี่เหลี่ยมยกพื้นสร้างหันหน้าไปทางทิศตะวันตก สองข้างลานปรางค์ศรีเทพ ปัจจุบันเหลือเพียงฐานมีทางเดินรูปกากบาทพอให้เห็นเท่านั้น ส่วนด้านข้างค่อนไปทางด้านหลังของปรางค์ศรีเทพจะพบกับธรรมจักรศิลาขนาดใหญ่
     จากการขุดค้นโบราณสถานส่วนอื่น ๆ ในพื้นที่อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ พบทวารบาลหินทรายสมัยบายน และชิ้นส่วนทับหลังกำหนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 นอกจากนี้ยังมีชิ้นส่วนกลีบขนุนที่ยังสลักไม่แล้วเสร็จ จึงสันนิษฐานว่าโบราณสถานแห่งนี้คงสร้างขึ้นเพื่อเป็นเทวาลัยในศาสนาฮินดูในราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 และได้รับการซ่อมแปลงเป็นศาสนสถานในศาสนามหายานตามความเชื่อทางศาสนาในสมัยบายนของเขมรในต้นพุทธศตวรรษที่ 18 แต่ยังไม่แล้วเสร็จ

ปรางค์สองพี่น้อง ปรางค์โบราณสององค์อยู่บนฐานเดียวกัน (ภาพที่สอง) และบางส่วนของปรางค์ศรีเทพ (ภาพขวามือสุด)

โบราณสถานเขาคลังใน (ภาพซ้าย) ทับหลังจำหลัก “อุมามเหศวร”บนบานประตูปรางค์องค์เล็กของปรางค์สองพี่น้อง

ธรรมจักรศิลาขนาดใหญ๋ และรูปสลักบริเวณฐานของโบราณสถานเขาคลังใน ที่บางด้านยังคงมองเห็นลวดลายสลักได้ชัดเจน

ภาพจากสถานที่ต่าง ๆ ภายในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ

เพื่อป้องกันแดด ฝน ลมกัดเซาะลวดลายของโบราณสถานเขาคลังในออกไป จึงจำเป็นต้องสร้างหลังคากันแดดกันฝน และล้อมรั้วไม่ให้นักท่องเที่ยวเข้าใกล้ (ภาพทางซ้ายมือ)

     ปรางค์สองพี่น้อง เป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู ปรางค์ประธานเป็นศิลปะเขมรตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงขนาดใหญ่ ฉาบปูนทั้งองค์หันหน้าไปทางทิศตะวันตก มีปราสาทหลังเล็กซึ่งสร้างเพิ่มเติมขึ้นในภายหลังตั้งอยู่ในบนฐานเดียวกัน จึงเป็นที่มาของชื่อโบราณสถาน (ปรางค์สองพี่น้อง) บริเวณด้านหน้าปราสาทมีทางเดินและอาคารประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ก่อด้วยศิลาแลงหลายหลัง ด้านหน้าสุดมีทางเดินรูปกากบาท จากการขุดค้นโบราณสถานได้พบประติมากรรมรูปสุริยเทพ หรือพระอาทิตย์ ที่บริเวณทางเดินด้านหน้านี้ จากการขุดค้นโบราณสถานพบทับหลังจำหลักรูป “อุมามเหศวร” ซึ่งปัจจุบันติดตั้งอยู่ที่ปราสาทหลังเล็ก มีลักษณะศิลปะแบบบาปวน นครวัด ประมาณพุทธศตวรรษที่ 16-17 และรูปเคารพได้แก่ โคนนทิ ฐานโยนิ และศิวลึงค์ ถูกฝังไว้ในระดับฐานอาคาร จึงสันนิษฐานว่า แต่เดิมโบราณสถานแห่งนี้คงสร้างขึ้นเพื่อเป็นเทวาลับในศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย ในราวพุทธศตวรรษที่ 17 ต่อมาอาจเปลี่ยนแปลงเป็นศาสนสถานในศาสนาพุทธมหายาน เช่นเดียวกับปรางค์ศรีเทพ ในราวพุทธศตวรรษที่ 18 จึงได้มีการฝังรูปเคารพในศาสนาเดิมไว้ใต้ฐานอาคาร

     เมื่อเดินทางมาถึงปรางค์สองพี่น้องทีมงานของเราจากที่เหงื่อไหลไคลย้อยเพราะแดดที่เริ่มจะแรงที่แม้แต่ร่มไม้ยังเอาไม่ค่อยอยู่ พวกเราก็รีบวิ่งเข้าอาคารหลุมขุดค้นทางโบราณคดีให้คลายร้อน (ไม่ได้มีแอร์ หรือพัดลมใด ๆ แต่มีหลังคาอย่างหนากันแดดได้ดี) ภายใน หลุมขุดค้นทางโบราณคดี ภายในจัดเป็นนิทรรศการภาพถ่ายประวัติการขุดค้นต่าง ๆ มีทั้งหลุมขุดค้นพบโครงกระดูกมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ และหลุมขุดค้นที่พบโครงกระดูกช้าง


การเดินทาง
รถยนต์ : จาก อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์ มาตามเส้นทางหลวงหมายเลข 21 ถึงสี่แยกใกล้กับสถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีเทพ ให้เลี้ยวซ้าย ตามทางหลวงหมายเลข 2211 ขับต่อไปและเลี้ยวซ้ายเข้าเส้นทางหลวงหมายเลข 2275 (บ้านนาสนุ่น) ประมาณ 9 กิโลเมตร จะพบทางเข้าอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพอยู่ทางด้านขวามือ
รถทัวร์ : ขึ้นรถที่หมอชิตใหม่ ลงตลาดบ้านกลาง อำเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ เหมารถเข้าไปอุทยานประวัติศาสตร์ อีกประมาณ 9 กิโลเมตร

     สำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจ ทางอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 08.00–16.30 น. โทร. 056 -791787 มีค่าธรรมเนียมเข้าชมโบราณสถาน

หมายเหตุ : ทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมเก็บข้อมูล อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ เมื่อ ธ.ค.2552